Oczy, mimo że niewielkie, to jeden z najważniejszych narządów receptorowaych ludzkiego organizmu. Dzięki nim możemy podziwiać otaczający nas świat, rozpoznawać najbliższych oraz normalnie i wygodnie funkcjonować w codziennym życiu. Budowa oka jest wyjątkowo skomplikowana i jednocześnie bardzo delikatna, a jego działanie przypomina soczewkę. Niestety bardzo często ulega różnym chorobom i schorzeniom. Przygotowaliśmy przegląd najczęstszych chorób oczu z receptą na ich unikanie i leczenie.
Jak właściwie dbać o oczy?
Zanim przejdziemy do litanii chorób i schorzeń, na jakie mogą cierpieć nasze oczy, przedstawiamy ogólne zasady dbania o narząd wzroku. Dzięki kilku prostym i nieskomplikowanym regułom, Twoje oczy dłużej będą służyć Ci bez zarzutu, a Ty będziesz cieszyć się ich zdrowiem i młodością.
Higiena oczu zaczyna się od codziennych nawyków. Jeśli pracujesz przed komputerem, ustaw go w odpowiedniej odległości – między oczami, a monitorem powinna być zachowana minimalna odległość 40cm, a najlepiej 75 cm. Unikaj długotrwałego wpatrywania się w ekran monitora, rób sobie przerwy w pracy i odwróć wzrok, wychodź na świeże powietrze lub chociaż stań przy otwartym oknie. Podczas pracy pamiętaj też o częstym mruganiu i prostych ćwiczeniach oczu, polegających na przewracaniu gałkami ocznymi w różne strony. Inne ćwiczenie dla zmęczonych pracą przy komputerze oczu to „20–20–20”. Na czym ono polega? Co 20 minut przerywamy pracę, by przez 20 sekund patrzeć w dal na odległość co najmniej 20 metrów. Zadbajmy też o dobre oświetlenie pomieszczenia, w którym pracujemy czy czytamy książki. Nic tak nie męczy i nie osłabia wzorku, jak zbyt słabe bądź zbyt jasne światło.
Fot. Depositphotos.com
Ważna jest ochrona oczu przed promieniowaniem słonecznym oraz kurzem, pyłem i zanieczyszczeniami, jakie czyhają na nasz wzrok szczególnie w miastach. Pomóc nam mogą okulary przeciwsłoneczne z dobrym filtrem UV. Jak to sprawdzić, by mieć pewność, że okulary są dobrej jakości? Przede wszystkim nie kupuj okularów przeciwsłonecznych na bazarku czy u przydrożnych sprzedawców. Dobre okulary przeciwsłoneczne kupisz u optyka i dodatkowo otrzymasz na nie przynajmniej 2-letnią gwarancję. Niestety, zazwyczaj kosztują też całkiem sporo w porównaniu do tych, jakie kupić można w zwykłych sklepach. Ich cena waha się między 100 zł a nawet 300 zł.
W profilaktyce zdrowego wzroku znaczenie ma również sen. Oczy w końcu też potrzebują odpocząć od codziennej pracy, a najlepszym czasem na regenerację jest właśnie czas nocnego wypoczynku. Oczy niewyspane to zmęczony wzrok, suche i zaczerwienione gałki oczne. Naukowcy udowodnili, że najlepiej dla zdrowia, nie tylko oczu, ale i całego organizmu, działa sen pomiędzy 6 a 9 godzin. Dłuższe lub krótsze spanie może wywoływać różne choroby.
Ostrości wzroku nie służą też wszelkie używki. Za najbardziej groźne uważa się palenie papierosów i związane z tym częste przebywanie w zadymionych pomieszczeniach. Papierosy bowiem przyczyniają się do zaćmy i powstawania starczego zwyrodnienia plamki żółtej. Poważnie powinniśmy również rozważyć zmniejszenie ilości alkoholu w codziennej diecie.
Nie zapominaj też o regularnych wizytach u lekarza specjalisty. Badanie wzroku u okulisty powinno przeprowadzać się co 2 lata, jeśli nosimy okulary bądź soczewki, lub co 3 lata w pozostałych przypadkach. Osoby po 50. roku życia powinny okulistę odwiedzać przynajmniej raz w roku.
Dieta dla zdrowych oczu
Nie tylko właściwe zachowanie i dbanie o higienę wzroku ma wpływ na zdrowie oczu. Jak na cały organizm ludzki, to pożywienie, codzienna dieta i dobrze ułożony jadłospis mają ogromne znaczenie dla zdrowia oczu. Nic tak dobrze, że zrobi Twojemu wzrokowi jak witamina A. jej niedobór jest bardzo często przyczyną kurzej ślepoty, czyli niedowidzenia po zmroku. Witaminę A znajdziesz przede wszystkim w zielonych warzywach liściastych, takich jak szpinak, jarmuż, oraz w brokułach, marchewce, słodkich ziemniakach, pomidorach i owocach (mango, jabłko, morele). Znajdziesz ją również w czerwonym mięsie i wątróbce. Pamiętaj tylko o tym, by jeść te warzywa na surowo bądź poddane mało inwazyjnym procesom gotowania, bo zbyt wysoka temperatura znacząco zmniejsza zawartość witaminy A w pożywieniu.
Inną, bardzo ważną do wzroku substancją, jest luteina. To polifenol, występujący w roślinach, mający niebagatelny wpływ na zdrowie oczu. To także barwnik występujący w roślinach w kolorze żółtym i zielonym. Na rynku aptecznym znajdziemy wiele preparatów zawierających luteinę (zalecana dawka nie przekracza 6mg na dobę), ale można wprowadzić ją do codziennego życia również w diecie. Należy włączyć do niej brokuły, szpinak, brukselki, owoce jagodowe. Luteina zabarwia również ludzkie oczy i pomaga filtrować wpadające przez soczewkę światło, dzięki temu reguluje ostrość obrazu, który dociera do rogówki.
Podobnie, jak witamina A, również inne popularne przeciwutleniacze dobrze jest włączyć do diety, jeśli zależy nam na zdrowiu naszych gałek ocznych. Witamina E odpowiedzialna jest za lepsze wchłanianie witaminy A, natomiast witamina C przeciwdziała procesom starzenia się oczu, świetnie zwalczając wolne rodniki. Neutralizowanie wolnych rodników ma niebagatelne znaczenie, ponieważ dzięki ich unieszkodliwianiu witamina C może nawet o 60% zmniejszyć ryzyko zachorowania na zaćmę. Ponadto uważa się, że w znaczącym stopniu wzmacnia naczynia krwionośne, również te znajdujące się w gałce ocznej, zapewnia im właściwe dotlenienie, tym samym zapobiegając uszkodzeniom fotoreceptorów w oku. Źródłem witaminy C w pożywieniu mogą być ciemne owoce, porzeczki, jagody, truskawki, cytrusy oraz nać pietruszki czy biała kapusta.
Z kolei wspomaganie dla nerwów odpowiadających za prawidłowe funkcjonowanie oka to zadanie dla witamin z grupy B. Witamina B łagodzi skutki zmęczenia oczu oraz poprawia ostrość widzenia. Gdzie jej szukać? W pełnoziarnistym pieczywie, grubych kaszach oraz produktach drobiowych.
Poza witaminami w diecie dla oka, warto zwrócić uwagę na właściwą ilość cynku. Wspomaga on działanie siatkówki, tym samym zapobiegając krótkowzroczności i niedowidzeniu. Cynk znajdziesz w pełnoziarnistych produktach, mięsie drobiowym, owocach morza oraz orzechach. Poza cynkiem, z mikroelementów i minerałów, ważny dla wzroku jest selen. Jest to bardzo nietrwały pierwiastek, który pod wpływem zbyt dużej ilości węglowodanów w diecie, staje się nieprzyswajalny i traci swoje właściwości. Dlatego szczególnie ostrożne powinny być osoby objadające się słodyczami i praktykujące jadłospis oparty na produktach wysoko przetworzonych. By dostarczyć swojemu organizmowi dobrą dawkę selenu, jak najczęściej sięgaj po warzywa strączkowe, warzywa kapustne oraz owoce morza, wątróbkę i ryby morskie.
Przy okazji ryb morskich – to doskonałe źródło kolejnego ważnego dla organizmu i ludzkiego wzroku składnika. Mamy na myśli kwasy omega-3, które poza rybami, ukrywają się również w zdrowych tłuszczach roślinnych: oleju rzepakowym, oliwie z oliwek, oleju lnianym czy oleju z ostropestu. Kwasy te są budulcem tkanki nerwowej i zapewniają jej prawidłowe funkcjonowanie, a tym samym wspomagają fotoreceptory w siatkówce oka.
Pewnie już się domyślacie, jak brzmi ogólna konkluzja dotycząca diety na zdrowe oczy. Powinna być to dieta oparta na warzywach, owocach, chudym mięsie oraz rybach morskich. Jednym słowem – polecamy popularną i uznawaną za najzdrowszą na świecie dietę śródziemnomorską!
Zespół suchego oka
Zespół suchego oka to schorzenie, które szczególnie często dotyka osób pracujących przed ekranami monitorów komputerów. Choroba ta powodowana jest niedostatecznym nawilżeniem gałki ocznej, które pojawia się wraz z wiekiem, zmianami hormonalnymi w organizmie, przebywaniem w klimatyzowanych pomieszczeniach oraz często u osób noszących soczewki kontaktowe.
Do objawów zespołu suchego oka zalicza się uczucie suchości w oku, piasku pod powiekami, pieczenie i zaczerwienienie oka oraz ogólne podrażnienie oczu. Możesz zauważyć także częstsze mruganie, nadmierne łzawienie, wrażliwość na światło czy zmęczenie oczu – podwójne, zamazane lub słabe widzenie.
Najlepszym lekiem na zespół suchego oka jest dobre nawodnienie organizmu (pij przynajmniej 2 litry wody dziennie) i minimalizowanie czynników mogących wpływać na powstawanie schorzenia (praca przy komputerze, ostre, sztuczne światło, przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach). Można nieco obniżyć wysokość komputera, by zmniejszyć szparę powiekową i ilość wpadającego do oka światła. W aptece warto zakupić specjalistyczne krople do oczu – zwane sztucznymi łzami. Mają skład podobny do prawdziwych łez ludzkich, więc działają znakomicie. Jeśli nosisz soczewki, zrezygnuj z nich na jakiś czas na rzecz okularów i dopasuj odpowiednie krople do oczu (bez środków konserwujących, nieniszczących delikatnych soczewek).
Zapalenie spojówek
Zapalenie spojówek to kolejna bardzo niedogodna dolegliwość wzorku, jaka może nas spotkać, jeśli jesteśmy alergikami, dużo pracujemy przed komputerem, a nasze życie związane jest z nadmiernym stresem. Zapalenie spojówek mogą wywołać też kosmetyki do makijażu oczu lub nieprawidłowy demakijaż przed pójściem spać. Częstą przyczyną jest także niedokładna higiena rąk i ich kontakt z okolicą gałek ocznych.
Najbardziej charakterystycznym objawem zapalenia spojówek jest bardzo zaczerwienione oko, które łzawi. Łzy bardzo często zawierają też wydzielinę ropną, a po pewnym czasie zapalenie przenosi się z jednego oka na drugie. Ropa potrafi wypływać z oka także nocą, doprowadzając do sklejenia powiek nad ranem.
Fot. Depositphotos.com
Leczenie zapalenia spojówek można podjąć w domu, a jeśli choroba nie ustąpi po tygodniu, warto skonsultować przyczyny z lekarzem okulistą. Dobrym sposobem na zapalenie spojówek są krople z antybiotykiem, antybakteryjne, a w łagodniejszych stadiach wystarczą krople „sztuczne łzy”. Przyda się częste przemywanie oczu czystą, najlepiej przegotowaną wodą. Ponadto kobiety na czas leczenia powinny zrezygnować z makijażu oka.
Jaska – nie dotyczy tylko osób starszych
Coraz więcej osób cierpi na poważne schorzenie wzorku, jakim jest jaskra. Przez wiele lat jaskra była kojarzona jako choroba osób w podeszłym wieku, współcześnie atakuje również ludzi całkiem młodych. Powodem występowania jaskry jest zbyt wysokie ciśnienie w gałce ocznej, często będące wynikiem nawracających migren, bólów głowy, długotrwałego stresu oraz krótkowzroczności. Nieraz odpowiadają za nią również źle dobrane okulary korekcyjne. Wśród niepokojących objawów jaskry wymienia się występowanie mroczków, drżenie oka bez wyraźnego powodu czy trudności z adaptacją wzroku w ciemnościach.
Leczenie jaskry należy podjąć z lekarzem okulistą, który dokładnie zbada ciśnienie w oku oraz przyczyny nieprawidłowości. Jest duże prawdopodobieństwo, że w ramach kuracji przepisze krople do oczu, których zadaniem będzie obniżenie ciśnienia. Dobrym lekiem na jaskrę są wszelkie preparaty poprawiające ukrwienie i uszczelniające naczynia krwionośne. W skrajnych przypadkach, gdy choroba jest już w bardzo zaawansowanym stadium, koniecznie będzie leczenie szpitalne. Polega ono na laserowym usuwaniu wady wzroku.
Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD)
Zwyrodnienie plamki żółtej to schorzenie wzroku, które doskwiera osobom w podeszłym wieku. Zazwyczaj dotyczy osób po 60. roku życia, a szczególnie narażeni są palacze papierosów. Przyczyna choroby nie została jednak jeszcze dokładnie przebadana.
Jakie są objawy zwyrodnienia plamki żółtej? To przede wszystkim rozmyty obraz rzeczywistości, w którym przedmioty mają pofałdowane krawędzie. Ponadto w obrazie świata osoba chora widzi czarną plamę, przesłaniającą część widoku. Nieleczone zwyrodnienie może doprowadzić nawet do ślepoty z biegiem lat.
Leczenie zwyrodnienia plamki należy rozpocząć w konsultacji z lekarzem okulistą. Najczęściej podaje on preparaty hamujące degradację plamki żółtej – w postaci zastrzyków. Pomocne okazują się także leki poprawiające ukrwienie oraz symulujące krążenie krwi w organizmie. Jako suplement diety stosuje się wszelkie witaminy i minerały w postaci tabletek, które zawierają silne przeciwutleniacze oraz cynk i selen.
