Odleżyny to bardzo częsta przypadłość osób, które są trwale unieruchomione: poruszają się na wózku bądź stale leżą. Czasem dotyczą również jakiś przejściowych okoliczności, czyli bardzo długiej rekonwalescencji po trudnej operacji. Niestety potrafią być bardzo bolesne, a zapobieganie powstawaniu odleżyn wymaga nieco pracy i wysiłku. Jak to zrobić? I jak działać, gdy już pojawią się odleżyny u chorego?
Czym są odleżyny?
By dobrze zrozumieć, co należy robić, by zapobiegać odleżynom, warto poznać przyczynę ich powstawania. Odleżyny tworzą się wtedy, gdy stale uciskane są tkanki miękkie – to zazwyczaj wynik unieruchomienia bądź poruszania się na wózku inwalidzkim. Ucisk ten powoduje, że nie do wszystkich komórek, a nawet tkanek ciała, dociera krew, co z kolei może skutkować martwicą, o starszym bólu nie wspominając.
Na ciele zaczynają się pojawiać stwardnienia skóry, plamy oraz obrzęki (szczególnie na powierzchniach stale uciśniętych, czyli plecach, pośladkach, udach). Często też tworzy się rumień oraz owrzodzenie, a skóra w jego miejscu jest bardzo uwrażliwiona na dotyk. Tkanki obumierają, pozostawiając po sobie żółtą ziarnicę. W najgorszym stadium odleżyn (V) martwica zaczyna obejmować nawet mięśnie, stawy i kości.
Zapobieganie odleżynom
Osoba, która jest stale unieruchomiona, samodzielnie nie jest w stanie zapobiegać powstawaniu odleżyn. Zadanie to leży po stronie opiekunów i rodziny, która musi zadbać o chorego. Najważniejszym jest rozkładnie ucisku ciała równomiernie – tak, by żadne z miejsc na ciele nie było bardziej obciążone niż inne. Osiągniecie to często zmieniając pozycję osoby chorej (przekładając ciało z prawej na lewą, a brzucha na plecy itp.). Przyjmuje się, że pozycja powinna być zmieniana co około 2 godziny, gdyż zapobiega to powstawaniu martwicy.
Dobrym rozwiązaniem jest również inwestycja w specjalne materace przeciwodleżynowe. Zbudowane są z wielu mniejszych komór, które zależnie od decyzji chorego raz napełniają się powietrzem, raz są puste. Taka dynamika jego pracy powoduje, że ucisk nie jest jednostronny i równomierny.
Poza tworzeniem sztucznego ruchu ciała, znaczenie mają częste masaże, najlepiej przy wykorzystaniu olejków. Poprawia to ukrwienie skóry, a także świetnie wpływa na jej nawilżenie i poprawia elastyczność skóry. W aptekach i sklepach medycznych warto zaopatrzyć się w specjalne maści i kremy przeciwodleżynowe i przeciwbólowe.
Leczenie odleżyn
Mimo stosowania się do przeciwodleżynowych zasad, bardzo często u trwale unieruchomionych pojawiają się odleżyny. Działać należy jak najszybciej, gdyż twarde i zaawansowane odleżyny bardzo trudno wyleczyć, a w najgorszych wypadkach potrzebna jest operacja.
Poza standardowymi masażami i zmianami pozycji konieczne są opatrunki z żelu hydrokoloidowego, który nawilża głębokie warstwy skóry. Pomagają również wszelkiego rodzaju hydrożele, w których składzie znajduje się alginian i mocznik. Owrzodzenia dobrze też smarować kremami i maściami przeciwbólowymi, gdyż mogą one nieco łagodzić potworny ból, jaki powodują. Do rehabilitacji wykorzystaj również akcesoria przeciwodleżynowe: wałki, krążki, podpórki i kliny, które układa się pod wybrane części ciała chorego.
